Czeskie skarby pod specjalnym nadzorem (11): Jaszczury, kobiecość i Praga

(Barák, przeł. Justyna Pokorska, wyd. Moc Media Books)

Powieść młodej czeskiej autorki, za swój debiutancki zbiór opowiadań Čtyři stěny [Cztery ściany] wyróżnionej Nagrodą Karla Hynka Máchy. Kamienica to historia starszej kobiety, której całym życiem po śmierci męża staje się obserwowanie sąsiadów, dopowiadanie sobie ich historii i zamartwianie się losami uzależnionej od alkoholu córki. Wielkim tematem książki Bublanovej jest kobiecość i starość – ta fizyczna i ta mentalna. Ja lekturę mam już za sobą, recenzja niedługo.

(Stručné dějiny Hnutí, przeł. Julia Różewicz)

PATRONAT

Petra Hůlová powraca – i jak zwykle prowokuje! Krótka historia Ruchu to szalona dystopiczna wizja świata, w którym postrzeganie człowieka przez pryzmat jego ciała jest nielegalne i leczone w specjalnych ośrodkach. Na pozór dobrowolnie, na pozór w słusznej sprawie, a jednak... Więcej już niedługo, bo książka ukaże się pod skarbowym patronatem.

(Sen v Benátkách / Un sogno a Venezia, przeł. z języka włoskiego Monika Motkowicz, wyd. Tatarak)

Drugi tytuł wspomnianego już projektu „Ja, Europejczyk”. Tym razem poznajemy historię Marka, chłopca mieszkającego w Wenecji, który na jednym ze swoich szkolnych rysunków, przedstawiającym zatopione miasto, umieszcza wizerunek syrenki. Nocą syrenka puka do jego okna, by mu podziękować i zaprasza go na wycieczkę po prawdziwym podwodnym mieście.

(Válka s Mloky, przeł. Jadwiga Bułakowska, ilustr. Hans Ticha, wyd. Dwie Siostry)

Jedna z najsłynniejszych powieści czeskiego klasyka, w której wielu dziś dostrzega echa rodzącego się nazizmu i zapowiedź nadchodzącej wojny. Ale nie tylko, bo, jak pisze wydawca, „błyskotliwa satyra Čapka na żarłoczny kapitalizm, naukę, media, faszyzm, rasizm i komunizm powstała w przeddzień II wojny światowej, lecz pozostaje aktualna do dziś”. Książka otwiera nową serię wydawnictwa Dwie Siostry, „Świeżym Okiem”, skierowaną do dorosłego czytelnika i prezentującą czytelnikom literacką klasykę w nowym, odświeżonym opracowaniu graficznym.

(przeł. Julia Różewicz, wyd. Afera)

Trzeci – po Mężczyźnie na dnie i Roznegliżowanych– tom z serii o Mariánie Holinie, o którym niewiele wiadomo, bo… nie ma go jeszcze po czesku. :) Autorka ledwie kilka tygodni temu skończyła go pisać, więc trafi niemal równocześnie w ręce czeskich i polskich czytelników. Wielbicieli słynnego wielbiciela astrologii i rogalików z pewnością nie trzeba będzie przekonywać.

W zapowiedziach na wiosnę 2021 są również książki wydawnictwa Amaltea, które prezentowałam w poprzednich Czeskich Skarbach pod Specjalnym Nadzorem: Europa jest jak krzesło Thoneta, Ameryka to kąt prosty Sylvy Fischerovej (w przekładzie Olgi Czernikow) oraz Kara i nagroda Anny Zonovej (w moim przekładzie). Co do tej drugiej – wiadomość z ostatniej chwili: premiera zaplanowana jest na 13 maja! Jest i okładka, którą prezentuję poniżej. :)

(wyd. Czarne)

Ta biblia całego pokolenia wielbicieli czeskiej kultury ma już dwadzieścia lat. Z tej okazji doczekaliśmy się jej nowego, poszerzonego wydania. Praski elementarz to spacer po XX-wiecznej Pradze śladami związanych z nią pisarzy – Franza Kafki, Jaroslava Haška, Karla Čapka, Bohumila Hrabala, Václava Havla… Przyznam się przy tej okazji: nigdy Elementarza nie czytałam. Mam już jednak i starsze wydanie, i to nowe, chętnie więc wreszcie nadrobię zaległości.

(przeł. Halina Kralowa, ilustr. Tomasz Damm, wyd. Dowody na istnienie)

Kolejna biblia bohemistów, nie tylko polskich. W eseistycznej opowieści Ripellina Praga ma wiele różnych twarzy: jest nie tylko magiczna, ale i drapieżna, czuła i zwodnicza, demoniczna, mroczna. To książka pełna emocji, ale i rozległej wiedzy – książka w której, jak zauważył Leszek Engelking, ścierają się przeciwstawne żywioły: „nostalgiczna jak wiersz wrażliwego emigranta politycznego, ale zarazem erudycyjna jak dysertacja wnikliwego i drobiazgowego uczonego o zacięciu encyklopedycznym; świadomie skomponowana, ale zarazem dopuszczająca chaos bazaru ze starociami; obiektywnie przedstawiająca fakty, ale zarazem subiektywna jak najintymniejsze wyznanie”. I choć piękne to słowa, i tak w pełni nie oddają magii eseju Ripellina. Lektura obowiązkowa!

(wyd. Czarne)

Z własną praską opowieścią powraca także Mariusz Surosz – autor Pepików i Ach, te Czeszki, od wielu lat mieszkający w Pradze. Pisarz i przewodnik, który miasto zna od podszewki. Praski spacer to tutaj pretekst do rozważań o czeskiej historii, o istocie czeskości oraz walce o czeską tożsamość miasta.

(wyd. Czarne)

Olga Hund, autorka Psów ras drobnych (które mną wstrząsnęły i o których tysiąc razy chciałam Wam już na Skarbach opowiedzieć, ale jakoś do tej pory mi się nie udało), wraca tym razem z powieścią osadzoną w czeskiej rzeczywistości. I wrzuca nas w sam środek czesko-caaakańskiej walki – walki z Caaakami, znienawidzoną w Czechach mniejszością narodową. 

We wczorajszej rozmowie z Maciejem Jakubowiakiem pisarka przyznała, że choć ma to być uniwersalna opowieść o stosunkach władzy, punktem wyjścia był dla niej silny w Czechach rasizm, o którym w Polsce rzadko się mówi, gdyż nie pasuje do panującego u nas sielskiego obrazu Czechów i czeskości.

Na pewno będę chciała przeczytać i Wam o niej opowiedzieć, wcześniej jednak posłuchajcie, jak o Łyskach rozmawiają Gosia z e-Makulatury, Kasia z Czytam i znikam oraz Paweł z Przy muzyce o książkach – o tutaj. Zachęcam też do obejrzenia wspomnianej wczorajszej rozmowy organizowanej przez Kraków Miasto Literatury UNESCO i wydawnictwo Czarne.

Ponieważ życie literackie z konieczności wciąż funkcjonuje głównie w internecie, na koniec podsuwam Wam linki do ciekawych rozmów i spotkań związanych z czeską kulturą, które odbyły się niedawno lub odbędą się wkrótce.

Gorąco polecam Wam rozmowy Agnieszki Witczak z Miejskiej Biblioteki Publicznej w Jastrzębiu-Zdroju. Agnieszka jest zakręcona na punkcie czeskiej literatury i przemyca ją, gdzie tylko się da. Na Facebooku biblioteki znajdziecie m.in. nagrania rozmów z:

Z Julią Różewicz rozmawiała też ostatnio o czeskiej literaturze Ania Karczewska, która w Radiu Kampus prowadzi audycję „Albo Poczytam”. Audycję w formie podcastu znajdziecie tutaj.

Wracając do Jiřiego Kamena i jego Świec w pogańskim gaju– we wtorek 13 kwietnia o 18:00 o książce dyskutować będzie Nowy Klub Czytelniczy.  

***

Teresa Drozda, którą możecie kojarzyć z rozmów i audycji poświęconych czeskiej kulturze, ruszyła ze swoim autorskim podcastem Drozdowisko. Polecam Wam szczególnie rozmowę z Piotrem Koftą o nowych czeskich książkach (ale rzućcie okiem i na resztę odcinków, jest ich już sporo – można słuchać nie tylko na YouTube, ale i w wielu innych miejscach): 

***

Na koniec – Mazowiecki Instytut Kultury we współpracy z Czeskim Centrum po raz kolejny zorganizował natomiast specjalne wydarzenie w rocznicę jedynego spotkania autorskiego Bohumila Hrabala w Polsce – Hrabal na Elektoralnej. Transmisję możecie obejrzeć tutaj: